رؤیای تباه: نگاهی به رمان «گتسبی بزرگ» اثر اسکات فیتزجرالد

کلیات
نام اثر و نویسنده: «گتسبی بزرگ» اثر اسکات فیتزجرالد (آمریکا)
عنوان اصلی: The Great Gatsby
زبان اصلی: انگلیسی
صفحات: 200
سال انتشار اولیه: 1925

معرفی رمان «گتسبی بزرگ»

«گتسبی بزرگ» مشهورترین رمان اسکات فیتزجرالد، نویسندۀ آمریکایی، است که در فهرست کتابخانۀ مدرن از صد رمان برتر قرن بیستم، رتبۀ دوم را دارد. با وجود استقبال اکثر منتقدین از این اثر، بعضی منتقدین نیز آن را نسبت به آثار پیشین فیتزجرالد رمانی ضعیف دانستند و فروش آن نیز چندان خوب نبود. فیتزجرالد معتقد بود منتقدانی که نظرات منفی دربارۀ رمانش داده‌اند آن را درست نفهمیده‌اند، ولی در سال 1940 که از دنیا رفت، خود را نویسنده‌ای شکست‌خورده می‌دانست.

در دوران جنگ جهانی دوم بود که رمان دوباره مورد توجه منتقدان قرار گرفت و دیری نگذشت که به بخشی ثابت از برنامۀ درسی دبیرستان‌های آمریکا و یکی از آثار مشهور ادبیات این کشور تبدیل شد. امروزه این اثر از آثار کلاسیک ادبیات قرن بیستم به شمار می‌آید.

خلاصۀ داستان

جی گتسبی با مهمانی‌های بزرگ و پر از بریز و بپاشی که برگزار می‌کند، در لانگ آیلند زبانزد شده است. اما کسی نمی‌داند دلیل این مهمانی‌ها چیست و اکثر حاضران حتی هیچ‌وقت او را ندیده‌اند. تا اینکه نیک کاراوی به خانه‌ای نزدیک به او نقل‌مکان می‌کند و با شکل‌گیری دوستی میان این دو، رازهایی از زندگی گتسبی برملا می‌شود که چیزهای زیادی را دربارۀ ساختار و وضعیت آمریکا در دهه‌های نخست قرن بیستم نیز نشان می‌دهد.

نظرات منتقدان

«گتسبی بزرگ» هنگام انتشار با نظرات مثبتی از سوی منتقدان مواجه شد. شاید جالب‌ترین مرور را ادوین کلارک، منتقد نیویورک تایمز نوشت که می‌گفت این رمان «کتاب عجیبی است که داستان مرموز و باشکوه این روزگار» را تعریف می‌کند. لیلیان فورد از لس‌آنجلس تایمز نیز این کتاب را «تجلی زندگی» و یک «اثر هنری راستین» خواند.

از طرفی، برخی منتقدان نیز فیتزجرالد را به باد نقد گرفتند و نوشتند این اثر نسبت به نوشته‌های پیشین او ضعیف است. مثلاً هاروی ایگلتون از دالاس مورنینگ نیوز می‌نویسد این رمان پایان موفقیت فیتزجرالد است: «وقتی کتاب ”گتسبی بزرگ“ به پایان می‌رسد، حسرتی در دل باقی می‌ماند، نه برای مردم و شخصیت‌های داخل کتاب، بلکه برای آقای فیتزجرالد».

به لحاظ تجاری نیز «گتسبی بزرگ» نتوانست موفقیت دو رمان پیشین فیتزجرالد یعنی «این سوی بهشت» و «زیبارویان و نفرین‌شدگان» را تکرار کند. جالب اینکه فیتزجرالد گفت فروش کم «گتسبی بزرگ» به این علت بوده که در آن روزگار زنان مخاطب اصلی رمان‌ها بوده‌اند و این اثر شخصیت زن ستودنی‌ای ندارد.

اقتباس سینمایی

تا کنون چندین فیلم بر پایۀ رمان «گتسبی بزرگ» ساخته شده است که به نظرم دوتای آن‌ها دیدنی‌تر از بقیه هستند. یکی (تصویر بالا) به کارگردانی جک کلیتن در سال 1974 اکران شد و رابرت ردفورد در آن نقش گتسبی را بازی می‌کرد. اقتباس جالب‌توجه دوم (تصویر پایین) نیز در سال 2013 به کارگردانی باز لورمن منتشر شد و در آن ایفای نقش گتسبی به عهدۀ لئوناردو دیکاپریو و نقش دیزی با کری مولیگان است.

اگر این رمان جذاب را خوانده‌اید یا هریک از فیلم‌های آن را تماشا کرده‌اید، نظراتتان را با ما در میان بگذارید.