نقد و بررسی رمان «دکتر ژیواگو»، شاهکار بوریس پاسترناک

کلیات

نام اثر و نویسنده: «دکتر ژیواگو» اثر بوریس پاسترناک (روسیه)

عنوان اصلی: Доктор Живаго

زبان اصلی: روسی

صفحات: 590

سال انتشار اولیه: 1957

معرفی رمان «دکتر ژیواگو» اثر بوریس پاسترناک

«دکتر ژیواگو» نام رمانی به قلم بوریس پاسترناک، نویسندۀ روس است. ماجرای این رمان از انقلاب 1905 روسیه تا جنگ جهانی دوم را پوشش می‌دهد و داستان زندگی پزشک و شاعری به نام یوری ژیواگو را دنبال می‌کند. ادموند ویلسون، منتقد ادبی، این کتاب را «یکی از رویدادهای بزرگ تاریخ ادبی و اخلاقی بشر» دانسته است.

بوریس پاسترناک در کتابش دیدگاه مستقلی دربارۀ انقلاب اکتبر عرضه کرد. همین موضوع باعث شد چاپ این کتاب در شوروی ممنوع شود. فردی به نام جانجاکومو فلترینلی، دست‌نوشت این رمان را از شوروی خارج کرد و در سال 1957 آن را در میلان ایتالیا به انتشار رساند. پاسترناک سال بعد جایزۀ نوبل ادبیات را دریافت کرد و این موضوع موجبات خشم حزب کمونیست شوروی شد.

آنچه باعث جذابیت بی‌مانند این کتاب می‌شود این است که تصویر انتقادی از جامعۀ شوروی (که بهای سنگین انقلاب در آن محسوس است) در چارچوب ملاحظاتی فلسفی دربارۀ مفاهیم خوبی و بدی، ضرورت تاریخی و آزادی فردی، ارزش‌های معنوی و … ارائه می‌شود.

گزیده‌ای از کتاب

«همه‌چیز ناگهان تغییر کرده بود: لحن صحبت‌ها، اصول اخلاقی. نمی‌دانستی چگونه بیندیشی و به چه‌کسی گوش کنی. انگار در تمام عمرت کسی دستت را همچون کودکی گرفته بود و حالا به حال خود رها شده بودی و باید تنهایی، راه‌رفتن  می‌آموختی. کسی کنارت نبود، نه خانواده‌ای و نه افرادی که برای خرد و قضاوتشان احترام قائل باشی. در چنین روزگاری، بیش از هر زمان دیگر نیاز داشتی خودت را به چیزی مطلق متعهد کنی و به‌جای قوانین واژگون‌شدۀ انسان، خودت را به دست آن امر مطلق بسپاری».

اقتباس‌های سینمایی «دکتر ژیواگو»

این کتاب تا کنون مبنای فیلم‌ها و سریال‌های زیادی قرار گرفته که از آن‌ها می‌توان به فیلم ساخته‌شده در سال 1965 به کارگردانی دیوید لین و همین‌طور سریال بریتانیایی ساخت سال 2002 به کارگردانی جاکومو کامپیوتی اشاره کرد.

اگر کتاب «دکتر ژیواگو» را خوانده‌اید یا هریک از آثار اقتباسی آن را دیده‌اید، نظراتتان را با ما در میان بگذارید.