نگاهی به رمان «قلب سگی»، نقد گزندۀ انقلاب کمونیستی روسیه

کلیات

نام اثر و نویسنده: «قلب سگی» اثر میخائیل بولگاکف (روسیه)

عنوان اصلی: Собачье сердце

زبان اصلی: روسی

صفحات: 123

سال انتشار اولیه: 1925

معرفی رمان «قلب سگی» میخائیل بولگاکف

«وحشت ماجرا در این است که او حالا قلب انسان دارد، نه قلب سگ. آن هم فاسدترین قلب در تمام جهان خلقت!»

«قلب سگی» رمانی کوتاه به قلم میخائیل بولگاکف نویسندۀ روس است که در آن، طنزی انتقادی نسبت به بلشویسم ارائه می‌دهد. بولگاکف این کتاب را در دوران اوج سیاست‌های نوین اقتصادی حکومت کمونیستی شوری نوشته بود و منتقدان معمولاً آن را تمثیلی از انقلاب کمونیستی و «تلاش نابجای انقلاب برای دگرگونی اساسی بشر» می‌دانند.

انتشار این کتاب ابتدا در شوروی ممنوع شد، ولی نشریه‌های زیرزمینی آن را منتشر کردند. در سال 1987 بود که این کتاب به‌صورت رسمی در این کشور منتشر شد. بلافاصله فیلمی تلویزیونی بر مبنای این رمان ساختند که در اواخر سال 1988 پخش شد. این فیلم نه تنها مورد استقبال منتقدان و مخاطبان در سرتاسر دنیا قرار گرفت، که مخاطبان زیادی را به سوی کتاب بولگاکف جذب کرد. در روسیه، این کتاب چنان شهرت دارد که می‌گویند «از بچه مدرسه‌ای تا سیاست‌مدار» همه آن را به خوبی می‌شناسند.

خلاصۀ داستان «قلب سگی» میخائیل بولگاکف

پروفسوری مشهور و موفق که همسایگانش به او حسادت می‌کنند با سگی ولگرد دست می‌شود و عزمش را جزم می‌کد تا با پیوند زدن بیضه‌ها و عدۀ هیپوفیز مردی مرده، دستاورد بزرگی را در دنیای علم ثبت کند. اما نتایج کاملاً با آنچه پیش‌بینی کرده بود متفاوت است: آنچه حاصل می‌شود حیوانی انسان‌نما و بسیار نگران‌کننده است و چنین می‌شود که زندگی متشخصانۀ پروفسور به کابوسی طاقت‌فرسا بدل می‌گردد.

نظرات منتقدان دربارۀ رمان «قلب سگی» میخائیل بولگاکف

این رمانک را هم طنزی نقادانه بر بلشویسم و هم نقد به‌نژادی می‌دانند. یکی از تفسیرهای پذیرفته این است که بولگاکف خواسته تناقضات سیستمی را نشان دهد که شاریکف، انسان دارای هوش سگ، می‌تواند نقشی مهم در آن داشته باشد. جی. ای. کرتیس منتقد، شاریک را «تجلی پرولتاریای زننده» و پروفسور را «تصویر اغراق‌گونه از رؤیای بورژوازی» می‌داند.

 

اگر این رمان جذاب را خوانده‌اید، نظراتتان را با ما در میان بگذارید.